BİR SÖZ MEDENİYETİ OLARAK İSLAM
Rabbimiz; Yüce kitabımızı, okunan bir söz olarak vahyetmiştir. Varlığının bir delili olarak İnsanları farklı dillerde yaratmıştır. İnsanlığın atası; Hz.Adem ve Âlem’i "ol" sözüyle var kılmıştır.(Yasin,36/82.) Âdem’e söz için bütün varlıkların ismini öğretmiştir.(Bakara,2/31.) Rabbimiz; Ağızdan çıkan her sözün, mutlaka gözetici melekler tarafından eksiksiz olarak kaydedildiğini belirtmektedir. Bu yüce katında sözün değerini, önemini, kıymetini, bağlayıcı yönünü ve insanın sözüyle bir değer ifade ettiğini göstermektedir.
Söz; İnsanın, Dünya’yı, hayatı, bir yönüyle maddi ve manevi değerlerini açıkladığı, izah ettiği, kalbindekini, gönlündekini, aklındakini, anlamlandırdığı ve ifade ettiği, Rabbimiz’in ayetlerinden biridir.
Söze güzellik katan en önemli özellik; onun doğru, anlamlı, anlaşılır ve faydalı olmasıdır. Söz insanın şahsiyetini iç ve dış dünyasını, hayata, varlığa, yaşama, ölüme, ahirete ait değerlerini, tarihe, topluma ve olaylara bakışını, kişiliğini ve davranışını ifade eder. Bu sebeple denilmiştir ki "üslubu beyan aynıyla insandır."
İslam peygamberi; Sözü güzel olanın, özü güzel, özü üzel olanında işinin güzel olacağını bildirerek; insanın kişiliğinin ve şahsiyetinin önemini vurgulamıştır.(et-Tergib ve't Terhib, 353.)
Sözün doğru, anlamlı ve faydalı olmasının yanında hakka, hakikate ve estetiğe de uygun olması gerekmektedir. İslam âlimleri sözün hakikat değeri, hikmet boyutu ve edebi yönünü ortaya koymuşlardır. Aynı zamanda sözü; hakikat, hikmet, adalet ve ahlak yönüyle ilişkilendirerek önemini vurgulamışlardır.
Kerim kitabımızda söz; Olumlu ve olumsuz yönüyle anılmıştır. Bu bağlamda sağlam, adaletli, hoş, güzel, alıcı, açık, kolay, yumuşak söz gibi olumlu anlamlarda; süslü, çirkin, yalan, eğri büğrü, kötü söz gibi menfi anlamlarda kullanılmaktadır.
Sözün estetiğine önem verildiği gibi; korunması, için boş konuşmalar, içi boş tartışmalar, husumet eseri söylenen sözler, alay, yalan, gıybet, iftira gıbı kötülüğü ifade eden çağrışımlar dilin estetik yönünü olumsuz etkilemektedir. Günümüzde bu gibi sözün estetiğine önem vermeden yapılan konuşmalar, hele hele kitle iletişim araçları ile yapılan bu yanlışlar, pek çok olumsuzluğa yol açan söz çirkinliğidir
Sözü özden, özü eylemden ayırmak, yanlış bir yaklaşımdır ''Sen benim söz ve davranışlarıma bakma, benim kalbim doğrudur, içimde fenalık yoktur'' gibi sözler bir değer ifade etmez. Esasan bir kapta ne varsa o kabın ağzından o dökülür. Bir kapta bal şerbeti olduğu halde ondan sirke dökülmesi nasıl mümkün değilse, iyi duygu ve düşüncelere sahip olan kimsenin diline ve organlarına yansıyacak olan da iyi söz ve davranışlardır.
Yüce kitabında Rabbimiz;''Sağlam doğru söz söyleyin. Taki Allah amellerinizi güzelleştirsin ve günahlarınızı bağışlasın’(Ahzap33/70.). Dini samimiyet; sözden daha çok davranışla ortaya çıkar. ,İçinde insani ve ahlaki değerlerin bulunmadığı bir dindarlık, yanlış bir algıdan ibarettir. Dinin reflekslerine de aykırıdır. Asıl olan; sözü öze, özü söze feda etmeden, riyadan uzak, bilgi, hikmet, mağrifet, ibadet ve ahlak eksenli bugünün dindarlığını oluşturmak gayemiz olmalıdır.
Bugün Dünya Müslümanlarına düşen en önemli görev,
İmaj ve görüntü büyüsüne kapılıp değerlerini yitirmeden, bütün teklonojik imkânlarla birlikte, sözde, özde ve davranışta, bügünün Müslümanlığını oluşturarak, Dini Mübini İslamı; anlatmak ve yaşamaktır.
Mustafa SAYLAK/DİN EĞİTİMİ UZMANI