ASGARİ ÜCRET ARTIŞI SGK PRİMLERİNİ NASIL ETKİLER?

Yazan: Ramazan ELMA

Sosyal Güvenlik Hukuku Yazarı

  Değerli okuyucularımız, kamuoyunca yakından takip edildiği üzere son günlerin önemli gündem başlıklarından biri olan asgari ücretin artırılması, 1 Kasım seçimlerinden önce tüm partiler tarafından seçim vaatlerinde dile getirilmiş, Ak Parti tarafından asgari ücretin netinin 1.300 TL’ye çıkarılacağının sözü verilmişti. 1 Kasım seçimlerinin Ak Partinin zaferiyle ve tek başına iktidarıyla sonuçlanmasıyla birlikte kamuoyunda asgari ücretin ne olacağı merak edilmeye başlandı. Ak Parti, verdiği sözü tutarak asgari ücretin 1.300 TL’ye yükseltilmesiyle ilgili süreci başlattı ve bu yönde ilk toplantı 2 Aralık – Çarşamba günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Süleyman SOYLU’nun başkanlığında işçi ve işveren temsilcilerinin de katılımıyla Ankara’da yapıldı.

            Biz, bu yazımızda asgari ücrette yapılması planlanan artışın SGK’nın sigortalılardan tahsil ettiği primleri, borçlanma tutarlarını ve uyguladığı idari para cezası tutarlarını nasıl etkileyeceğini inceleyeceğiz. Bilindiği üzere asgari ücret, bu ücretle çalışan yaklaşık 6 milyon işçiye ek olarak hem işverenleri hemde tahsil ettiği primlerinin hesaplanmasına esas ana kriter olması itibariyle SGK’yı yakından ilgilendirmektedir. Asgari ücrette meydana gelecek artış, primleri ve idari para cezalarını da artıracaktır.

            Şu anda 01.07.2015 ila 31.12.2015 tarihleri aralığında uygulanmakta olan asgari ücretin brüt tutarı 1.273,50 TL, net asgari ücret ise 1.000 TL’dir. Herhangi bir teşvikten faydalanmadığı varsayılan bir işverenin % 20,5’lik sigorta primi işveren payının dâhil edilmesiyle birlikte asgari ücretin işverene maliyeti 1.560 TL’yi bulmaktadır. Bilindiği üzere 5198 sayılı Kanunla sigorta primi alınmasına esas prime esas kazanç alt sınırı 01.07.2004 tarihinden başlamak üzere asgari ücrete eşitlenmiştir. SGK tarafından primler ve idari para cezaları hesap edilirken asgari ücretin brüt tutarı olan 1.273,50 TL baz alınmaktadır. Şu anda 1.000 TL olan net asgari ücretin 1.300 TL’ye yükseltilmesi % 30’luk bir artış anlamına gelmektedir. Asgari ücretin netinin 1.300 TL’ye yükseltilmesi halinde brüt asgari ücret bekâr bir çalışan için ortalama 1.800 TL olacaktır. Peki, bu artış SGK primlerini ne kadar yükseltecektir. Bu sorunun cevabı aşağıda hazırlamış olduğumuz tabloda gösterilmiştir:

Not: Hesaplama yapılırken kuruş kısımları dikkate alınmamıştır.

            Yukarıdaki tablonun incelenmesi neticesinde de görülebileceği üzere halen 1.000 TL olan asgari ücretin netinin 1.300 TL’ye yükseltilmesi halinde sigortalıların ödeyeceği prim tutarı TL olarak 22 TL ila 182 TL arasında, oran olarak ise % 41 ila % 48 arasında değişen oranlarda artacaktır.

            Borçlanmalar Nasıl Etkilenecek?

            Asgari ücretin netinin 1.300 TL’ye yükseltilmesinin SGK primlerini nasıl etkilediğini ortaya koyduktan sonra hizmet satın almalarda dikkate alınan yine asgari ücrete göre hesaplanan borçlanma tutarlarının ne kadar artacağını da aşağıya eklediğimiz tablo ile ortaya koyalım:

            1.300 TL’lik net asgari ücrete göre bir günlük borçlanma bedelini hesapladıktan sonra 18 ay askerlik borçlanması yapmak isteyen birinin ve 7200 gün yurtdışı borçlanması yapmak suretiyle emekli olacak birinin artış sonrasında ödeyeceği borçlanma tutarında meydana gelecek olan artışı örnek olarak gösterelim:

            Borçlanma Yapacaklar Acele Edin!         

Görüleceği üzere asgari ücretin netinin 1.300 TL’ye yükseltilmesi 18 ay askerlik borçlanması yapmak isteyen birinin ödeyeceği tutarı 3.032,64 TL, 7200 gün yurtdışı borçlanması yapmak isteyen birinin ise ödeyeceği tutarı 40.435,30 TL yükseltecektir. Asgari ücrette yapılacak olan artış 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle yürürlüğe gireceğinden bundan dolayı borçlanma yapmak isteyenlerin 31 Aralık 2015 tarihine kadar borçlanma yapmak için SGK’ya başvurmaları menfaatlerine olacaktır.

            İdari Para Cezaları Nasıl Etkilenecek?

            5510 sayılı Kanunda belirtilen yükümlülüklerini getirmeyen sorumlulara idari para cezası hesaplanırken yine bir aylık brüt asgari ücret baz alınmaktadır. Örneğin, Sigortalı İşe Giriş Bildirgesini yasal süresinde vermeyenlere 1 asgari ücret tutarında, bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanların İşyeri Bildirgesini yasal süresinde vermemeleri halinde asgari ücretin 3 katı tutarında idari para cezası uygulanmaktadır. Asgari ücretin brüt 1.800 TL’ye yükseltilmesi SGK tarafından uygulanan idari para cezalarında da ciddi oranda artış anlamına gelecektir.

            Çözüm Önerisi:

Bilindiği üzere SGK primleri hem işçilerden hemde işverenlerden değişen oranlarda tahsil edilmektedir. Ödenecek olan primlerin tutarı asgari ücrete göre hesaplandığından asgari ücretin neti 1.300 TL’ye çıkarıldığı zaman ödenecek SGK primleri, borçlanma tutarları ve idari para cezası tutarları da otomatik olarak artacaktır. Çözüm önerisi olarak; asgari ücrette hedeflenen artışın, asgari ücretin brüt tutarını astronomik olarak arttırmak yerine, asgari ücretten alınan prim oranların düşürülmesi ve sigortalılardan tahsil edilen gelir vergisi oranlarında indirim yapılması şeklinde yapılması da önemli bir seçenek olarak değerlendirilebilir.

Şuanda alt sınır üzerinden prim ödenen normal bir SSK (4/A) sigortalısından işsizlik sigortası hariç % 34,5 oranında işçi ve işveren hissesi dâhil olmak üzere prim alınmaktadır. Bu prim oranının örneğin % 20’ye düşürülmesi halinde asgari ücret alan bir işçinin maaşında % 14,5’lik oransal bir artış meydana gelecektir. Buna ek olarak % 15 oranında tahsil edilen gelir vergisinin asgari ücretlide % 10’ na düşürülmesiyle birlikte toplamda oran olarak          % 19,5’lik bir artış sağlanmış olacaktır. Buna birde her yıl yapılan ortalama % 10’luk asgari ücret artışını eklediğimizde hedeflenen 1.300 TL’lik net asgari ücrete, asgari ücretin brüt tutarını alınacak olan prim tutarlarını yükseltmeden ulaşılmış olunacaktır.  

Alınacak prim oranlarının ve tahsil edilen gelir vergisi oranlarının düşürülmesi sayesinde hedeflenen 1.300 TL’lik net asgari ücrete bu yolla rahatlıkla ulaşılabilir. Hemde bu sayede; vatandaşlarımızın ödeyecekleri prim tutarları, idari para cezası tutarları ve borçlanma tutarlarında ciddi bir artış engellenmiş olunur. Ayrıca prim tutarlarının düşürülmesiyle birlikte kayıtlı istihdam teşvik edilmiş olunur ve kayıtdışılık önlenir.